قارچ1

« روشهای تولید کود کمپوست »

2 روش عمده برای تولید کمپوست وجود دارد:

الف- روش دراز مدت : یک روش قدیمی و اولیه بوده و برای تولید کمپوست به منظور کشت قارچ در سطح تجاری مناسب نیست. البته به علت گرانی تکنولوژی روش کوتاه مدت، در بیشتر کشورهای آسیایی هنوز از روش دراز مدت برای تهیه کمپوست استفاده می گردد. تهیه کمپوست با این روش دارای مراحل ذیل می باشد:

1- خیس کردن کاه و کلوش: اولین گام در تهیه کمپوست خیس کردن کاه و کلوش می باشد در این روش کلوش مصرفی را به صورت لایه نازک در سطح سوله پخش می نمایند و با پاشیدن آب فراوان بر روی آن طی مراحل مختلف آن را خیس می نمایند به نحوی که کاملا اشباح از آب شود و نتواند آب بیشتری را جذب نماید، به این ترتیب در این مرحله رطوبت کاه به 75% می رسد. یک تُن کاه خشک تقریباً نیاز به 5000لیتر آب برای رسیدن به نقطه اشباح دارد.

2- مخلوط کردن و قالب زدن کمپوست: مرحله دوم کار پس از خیس نمودن کاه و کلوش اضافه کردن تمام مکملهای غذایی به جز پودر سنگ گچ به کمپوست می باشد که باید به صورت یکنواخت در سطح کاه انجام شود که این مواد باید به خوبی مخلوط شود، پس از مخلوط نمودن مکملهای غذایی با کمپوست، مخلوط را به صورت یک توده به ارتفاع 1 متر و عرض 1 متر روی هم انباشته می نمایند که در اصطلاح این عمل را قالب زنی نام دارد.

در مرکز کمپوست حرارت 59 الی 60 درجه می باشد.

عمل قالب زنی می‌‌تواند با دست یا به کمک قالبهای مخصوص و با استفاده از تراکتور صورت بگیرد. اندازه ابعاد قالب کمپوست بستگی به اندازه قطعات کاه و کلوش و دمای هوا دارد.

هر چه قطعات کاه و کلوش بزرگتر باشد و هوا سردتر باشد نیاز به قالب های بزرگتر می باشد ( 1 × 5/1 ).

3- برگرداندن کمپوست: به منظور بدست آوردن کمپوستِ مناسب و اطمینان از تأمین درجه حرارت مطلوب ( 70 تا 75 درجه سانتی‌گراد)ضروری می باشد. همچنین برای جلوگیری از عمل تخمیر زیاد کمپوست و تامین مواد غذایی مورد نظر باید طی مراحل تهیه کمپوست چندین مرحله عمل قالب زنی و برگرداندن کمپوست صورت گیرد.

« مراحل به عمل آوری کمپوست به روش دراز مدت »

1- روز اول: خیس نمودن کاه و کلوش، مخلوط کردن مکمل های غذایی و انباشته نمودن کمپوست.

2- روز چهارم: اولین مرحله زیر و رو کردن کمپوست و قالب زنی مجدد کمپوست.

3- روز هشتم: دومین مرحله زیر و رو کردن کمپوست و قالب زنی مجدد کمپوست.

4- روز دوازدهم: سومین مرحله زیر و رو کردن کمپوست و قالب زنی مجدد کمپوست.

5- روز شانزدهم: چهارمین مرحله زیر و رو کردن کمپوست و قالب زنی مجدد کمپوست.

6- روز بیستم: آخرین مرحله زیر و رو کردن کمپوست.

در این روش به جز پودر سنگ گچ را در سومین و چهارمین مرحله زیر و رو کردن کمپوست به مقدار کافی اضافه می نمایند.

در آخرین مرحله زیر و رو کردن کمپوست 20 لیتر محلول آب حاوی 40 میلی لیتر سمّ مالاتیون روی کمپوست می پاشند تا آفات و حشرات درون کمپوست از بین بروند.

** البته از سموم دیگر مانند: 1- دیازیون، 2- گوزاتیون (آزینفوس متیل)، 3- ملاتیون، 4- آترازول، 5- لیندین، 6- تیونازین، 7- دروسپان می توان به این منظور استفاده نمود. ** ــ حشره کش هستند ــ

* از سنگ گچ برای گرفتن رطوبت اضافی و جلوگیری از بهم چسبیدن کمپوست استفاده می شود.

* برای کمپوستهای طبیعی آخرین مرحله برگرداندن کمپوست به جای روز بیستم روز شانزدهم میباشد.

« شناسایی اصول روش کوتاه مدت تهیه کمپوست »

این روش دارای 2 مرحله می باشد:

1- مرحله اول: مانند مراحل اولیه روش دراز مدت می باشد با این تفاوت که اولین مرحله برگرداندن کموست در روز سوم انجام می گیرد، و مراحل دوم و سوم برگرداندن کمپوست به ترتیب در روزهای ششم و نهم یا دهم تهیه کمپوست صورت می گیرد. در مرحله سوم برگرداندن کمپوست سنگ گچ به مواد اضافه می شود و آماده برای فاز دوم می باشد.

2- مرحله دوم،مرحله پیک حرارتی (پاستورازیسیون): هدف از این مرحله تامین شرایط مناسب برای فعال شدن میکرواُرگانیسم های گرما دوست و پاستوریزه نمودن کمپوست می باشد. در این مرحله کمپوست و هوای اطراف آن را حرارت می دهند تا دما به 60 درجه سانتیگراد برسد، در نتیجه کلیه اُرگانیسم های مضّر از بین می روند.

نحوه پاستورازیسیون کمپوست:

برای پاستوریزه نمودن کمپوست ابتدا قفسه ها و جعبه ها را با کمپوست تهیه شده و در اتاق پاستورازیسیون به فاصله 20 سانتیمتر روی هم قرار می دهند به گونه ای که جریان هوا و بخار از میان آنها به راحتی عبور نماید. به تدریج بر اثر فعالیت میکروبی درون کمپوست حرارت به تدریج افزایش می یابد. در این هنگام باید درهای اتاق کاملاً بسته باشد تا از خروج حرارت جلوگیری به عمل آید. درجه حرارت کمپوست در این فعل و انفعالات می تواند به حدود 52 تا 54 درجه سانتیگراد برسد، باید مراقب بود که درجه حرارت در تمامی قفسه های حاوی کمپوست به طور یکنواخت ایجاد شود. کمپوست را به مدت 2 تا 4 روز در دمای 52 تا 54 درجه سانتیگراد نگه می دارند، سپس درجه حرارت را به طور مصنوعی به وسیله بخار آب گرم به 59 الی 60 درجه سانتیگراد افزایش می دهند، پس از 8 ساعت به تدریج هر 2 ساعت 2 تا 3 درجه از درجه حرارت کاسته می شود تا مجدداً دما به 52 تا 54 درجه سانتیگراد برسد.

** سپس کمپوست برای 5 روز در این حرارت نگه داری می شود تا آمونیاک موجود در آن کاملاً از بین برود. در این هنگام کمپوست را خنک کرده تا حرارت آن به 24 تا 25 درجه سانتیگراد کاهش یابد. در تمام این مراحل باید رطوبت نسبی کافی در اطراف کمپوست وجود داشته باشد تا از خشک شدن سطح آن جلوگیری به عمل آید.

به تازگی روشهای جدیدی ارائه شده مانند استفاده از تونل.

مراحل پاستورازیسیون درون محیطی مسدود به نام تونل پاستورازیسیون با اتاق اتاق عمل آوری صورت می گیرد. این روشها در کشورهای پیشرفته مانند ایتالیا و فرانسه و هنلد با موفقیت مورد استفاده قرار می گیرد.

در این روش پس از آماده نمودن کمپوست در مرحله اول به روش کوتاه مدت کمپوست را درون تونل پاستورازیسیون انباشته می کنند، سپس در و پنجره و هواکش ها را بسته و از ورود هوای آزاد به اتاق کاملاً جلوگیری به عمل می آید، سپس با ورود بخار آب گرم دمای هوای تونل را به 57 تا 58 درجه سانتیگراد می رسانند، در این هنگام دمای درون کمپوست به حدود 62 تا 63 درجه سانتیگراد خواهد رسید. پس از 4 تا 8 ساعت هوای تازه را وارد اتاق می نمایند تا درجه حرارت به تدریج به 46 تا 48 درجه سانتیگراد کاهش یابد و به مدت 4 تا 6 روز در این دما نگه داشته می شوند تا مراحل رسیدن کمپوست تکمیل شود. پس از رسیدن کمپوست درجه حرارت تا سطح 24 تا 25 درجه سانتیگراد کاهش می دهند. در این هنگام کمپوست آماده بذرپاشی می شود.

« کمپوست آماده دارای خصوصیات زیر می باشد »

• رنگ کمپوست قهوه ای تیره می باشد و هیچ اثری از آمونیاک در آن مشاهده نمی شود.

• کمپوست باید فاقد هر نوع بوی نامطبوع باشد.

• PH کمپوست باید خنثی یا نزدیک به خنثی باشد.

• رشته های کلوش درون کمپوست باید تُرد و شکننده باشد.

• رطوبت کمپوست باید در حد مطلوب باشد. برای اطمینان از این امر می توان مقداری از کمپوست را در مُشت گرفته و آن را فشار داد، چنانچه چند قطره آب از آن خارج شد رطوبت کافی است ولی اگر مقدار رطوبت کم باشد باید روی آن را آب پاشید تا رطوبت آن به حد مطلوب برسد. کمپوست آماده باید هرچه سریعتر مصرف شود زیرا انباشته نمودن کمپوست به مدت طولانی موجب فساد و خراب شدن آن می شود.

« آشنایی با روشهای آماده سازی بستر »

الف- آماده سازی بستر در سطح زمین: در این روش احتیاج به فضای زیادی می باشد. از اشکالات دیگر این روش، خشک شدن سطح بستر می باشد که برای جلوگیری از آن باید سطح بستر با پلاستیک پوشیده شود تا رطوبت نسبی لازم در هوای اطراف آن تامین گردد.

ب- روش قفسه ای: در این روش سالن های پرورش قارچ را با قفسه های متعدد طبقه بندی می کنند. چهارچوب قفسه ها معمولاً از چوب یا استیل ساخته شده و صفحات آنها چوبی یا توری می باشد. حدّ فاصل هریک از قفسه ها حداقل نیم متر است(50 سانتیمتر) و پایین ترین طبقه هر قفسه حداقل باید 20 سانتیمتر از زمین فاصله داشته باشد.

در صورت استفاده از کمپوست سنگین ضخامت آن نباید بیشتر از 20 سانتیمتر باشد و اگر کمپوست سبک استفاده می شود می توان ضخامت کمپوست را 25 تا 30 سانتیمتر در نظر گرفت. در این روش عمل پنجه دوانی بذر و مرحله رشد قارچ در یک سالن اجرا می شود.

ج- روش جعبه ای: در این روش از جعبه های ارزان قیمت استفاده می شود که این جعبه ها را می توان از مغازه ها تهیه کرد یا با چوب ساخت. در این روش جعبه ها را با کمپوست پُر می نمایند و پس از بذرپاشی داخل اتاقی روی هم می پوشانند و جعبه ها را به اتاق رشد منتقل می نمایند.

جعبه های مصرفی نباید زیاد بزرگ باشند، جعبه هایی به ابعاد 15×50×100 سانتیمتر بسیار مناسب می باشد. جعبه ها باید از چوب محکم درست شده باشند و به منظور تهویه بهتر کمپوست و خروج آب اضافی باید در کف جعبه ها در محل اتصال تخته ها شکافی به عرض 1 تا 5/1 تعبیه شود.

در چهارگوش جعبه پایه هایی قرار می دهند تا هنگام چیدن جعبه ها روی هم فضای کافی در بین آنها ایجاد شود، پایه های استفاده شده به ارتفاع 15 سانتیمتر می باشد، این فضا در هنگام برداشت قارچ استفاده می شود.

این جعبه ها ظرفیت حدود 25 تا 35 کیلوگرم کمپوست را دارد.

د- روش کیسه ای: روش رایجی است. با توجه به گران بودن جعبه ها و هزینه زیاد جایگزینی جعبه های سالم به جای جعبه های شکسته می توان از کیسه های پلاستیکی به عمق 45 سانتیمتر استفاده کرد.

کیسه ها معمولاً ظرفیتهای متفاوتی دارند، در حدود 25 کیلوگرم ظرفیت آنها می‌باشد. کیسه‌ها را معمولاً بصورت قفسه‌ای یا در کف اتاق پهلوی هم قرار می‌دهند. استفاده از سیستم قفسه‌ای با صرفه‌تر می‌باشد، زیرا چیدن قفسه‌ها در کف اتاق باعث می‌گردد از کل فضای اتاق استفاده مطلوب بعمل نیاید، با توجه به آنکه قطر کمپوست در روش کیسه‌ای معمولاً زیاد می‌باشد ممکن است دمای درون آن افزایش یافته و باعث ایجاد خسارت گردد. به همین دلیل، استفاده از این روش بیشتر در مناطق خنک و یا در شرایطی که درجه حرارت قابل کنترل می‌باشد قابل توسعه می‌باشد

« شناسایی اصول کاشت اسپان قارچ در بستر »

بذرکاری در بستر عبارت از افزودن مسلیوم قارچ به بستر آماده شده می‌باشد. برای بدست آوردن نتیجه مطلوب باید به نکات ذیل توجه کرد:

الف) بذر قارچ باید بوسیله آزمایشگاههای مطمئن تهیه شود.

ب) بذر قارچ باید از سویه‌های مناسب انتخاب و تهیه شده باشد.

ج) بذر موردنظر باید تازه بوده و دانه‌های غلات کاملاً با مسلیوم قارچ پوشیده شده باشد.

د) بذر مورد نظر باید عاری از هرگونه آلودگی قارچی و باکتریایی باشد.

میزان بذر مصرفی نسبت به شرایط مختلف متفاوت می‌باشد. بطور متوسط مقدار 200 تا 250 گرم بذر برای مصرف در جعبه یا یک متر مربع از بستر کافی می‌باشد. البته در شرایط مساعد می‌توان از بذر کمتری استفاده نمود.

کیفیت کمپوست به میزان بذر بستگی دارد.

« آشنایی با روشهای کاشت اِسپان قارچ »

الف- کاشت یک لایه: در این روش دانه های بذر قارچ در سطح بستر پخش شده، روی آن را با لایه نازکی از کمپوشت پوشیده می شود.

ب- کاشت دولایه: در این روش ابتدا جعبه ها یا کیسه ها را تا نیمه از کمپوست آماده پُر می کنند، سپس لایه ای از بذر قارچ در سطح آن پخش می نمایند و مجدداً روی آن کمپوست می ریزند و پس از پر شدن جعبه ها یا کیسه ها روی آن لایه ای دیگر از بذر اضافه می نمایند و روی آن را با لایه نازکی از کمپوست می پوشانند.

ج- کشت مخلوط: این روش بدین صورت است که قبل از پر نمودن جعبه ها بذر را به مقدار کافی با کمپوست مخلوط می نمایند و خوب به هم می زنند تا بذر در تمامی نقاط کمپوست پخش شود، سپس جعبه ها را با کمپوست آماده پر می کنند.

د- کاشت نقطه ای یا لکّه ای: در این روش جعبه ها را کاملاً با کمپوست پر می نمایند و سطح آن را صاف می کنند، سپس در ردیف های متعدد به فاصله 8 تا 12 سانتیمتر از یکدیگر حفره هایی به عمق 5/2 تا 5 سانتیمتر با انگشت ایجاد می نمایند و در هر سوراخ در حدود 5 گرم بذر می ریزند و روی آن را با کمپوست می پوشانند. بعد از کاشت بذر سطح بستر را با ورقه های خیس روزنامه می پوشانند تا رطوبت آن حفظ گردد.

*تذکر: روش کاشت دولایه و مخلوط در سیستم کیسه ای استفاده می شود، برای مواقعی که درجه حرارت پایین تر است مناسب به نظر می رسد.

« شناسایی اصول چیدن جعبه ها در سالن های پرورش قارچ »

پس از انجام عمل بذرپاشی جعبه ها را تا 4 تا 5 ردیف روی هم قرار می دهند، ردیف های جعبه از سقف و از ردیف بعدی باید در حدود 1 متر فاصله داشته باشد تا عمل تهویه به راحتی صورت گیرد. بین هر ردیف از جعبه ها نیز باید حدود 20 تا 25 سانتیمتر فاصله وجود داشته باشد تا اجرای کارهای مختلف از قبیل خاک دهی، آبیاری، چیدن قارچ و ... به راحتی صورت گیرد.

« آشنایی با مرحله ریشه دوانی قارچ دکمه ای»

منظور از ریشه دوانی تولید مسلیوم قارچ و توسعه هرچه سریعتر آن درون کمپوست می باشد. پس از مرحله کاشت بذر پرورش دهندگان باید بهترین شرایط محیطی را برای رشد قارچ فراهم آورند. درجه حرارت سالن کشت باید در حدود 25 درجه سانتیگراد باشد. درجه حرارت بستر ممکن است در بعضی موارد به ویژه زمانیکه ضخامت لایه کمپوست زیاد باشد افزایش یافته و منجر به عدم تشکیل اندام باردهی قارچ در مرکز بستر و در نتیجه فقط در اطراف بستر کلاهک قارچ دیده می شود. برای رفع این اِشکال باید از بسترهای نازک استفاده کرد یا درجه حرارت سالن را کاهش داد. رطوبت نسبی مورد نیاز را باید با آب پاشی های مکرّر در کف و روی دیوار یا بوسیله بخار تامین نمود.

در مرحله ریشه دوانی نیازی به آب دادن بستر نمی باشد، فقط در صورت خشک شدن سطح بستر باید مقدار کافی آب روی آن پاشید، در این مرحله با استفاده از حشره کشهای مختلف مانند مالاتیون و دیازنون کف و دیواره های سالن را سمّ پاشی می کنند.

*خاصیت کشندگی لارو ها با دیازنون بیشتر است، نزدیک 100% است.

« آشنایی با خاک پوششی بستر سالن های پرورش قارچ »

به تدریج با رشد اسپان قارچ در کمپوست شبکه مسلیومی سفیدرنگی در سطح بستر تشکیل می شود که به تدریج به صورت یک پوشش یکنواخت سفید در سطح بستر مشاهده می گردد. در این هنگام باید سطح بستر با خاک پوششی مناسب پوشانده شود که به این عمل لایه کِشی گفته می شود. – بعد از 14 تا 15 روز –

به خاک پوششی روکش بستر گفته می شود.

** خاک پوششی یکی از مراحل اساسی در تولید و پرورش قارچ دکمه ای می باشد. خاک پوششی به منظور متوقف کردن رشد رویشی قارچ و وادار کردن مسلیوم به تولید اندام باردهی مورد استفاده قرار می گیرد.**

اهداف اصلی خاک پوششی:

1- خاک پوششی موجب یک تغییر متابولیسمی بر روی مسلیوم شده و منجربه تشکیل اندام باردهی می گردد.

2- خاک پوششی به عنوان تکیه گاهی برای استقرار اندام باردهی مورد مصرف قرار می گیرد.

3- رطوبت لازم برای تشکیل و رشد اندام باردهی قارچ را فراهم می سازد.

4- از تبخیر رطوبت بستر جلوگیری به عمل می آورد.

« خصوصیات خاک پوششی »

1- خاک مصرفی باید در نگه داری آب از ظرفیت بالایی برخوردار باشد تا از نفوذ سریع آب به لایه های زیری و از بین رفتن آن جلوگیری نماید.

2- از نظر PH خنثی یا کمی غلیایی باشد. 3/7 ، 4/7

3- فاقد هرگونه آلودگی قارچی، باکتریایی، تخم و لارو حشرات و مواد آلی کاملاً نپوسیده باشد.

4- بافت آن زیاد سنگین نباشد، زیرا در غیر این صورت سطح خاک زود سِله می بندد و از رسیدن اکسیژن لازم و رطوبت به لایه های زیرین سطح خاک پوششی جلوگیری می نماید و سبب کاهش محصول می شود.( سوراخهای ریز و درشت در خاک را خُلَل-خُرَج می گویند)

موادی که می توانند به عنوان خاک پوششی مصرف شوند:

با توجه به آنکه خاک پوششی نقش چندانی در تغذیه ندارد، لذا کیفیت و خصوصیات فیزیکی خاک پوششی بر جنبه های غذایی آن برتری دارد. در کشورهای اروپایی از مخلوط پیت و آهک به عنوان خاک پوششی استاندارد استفاده می شود. در بعضی مناطق که خاک پیت در اختیار ندارند برای پوشاندن بستر از خاک مزرعه استفاده می کنند. در کِشت و صنعتهای بزرگ از مخلوط سیلت لوم و بقایای کمپوست مصرفی را که حداقل یکسال در معرض هوا قرار گرفته است خُرد و سَرَند –الک می کنند و با خاک مخلوط می نمایند.

چنانچه خاک پیت در اختیار نباشد با استفاده از هورمونهای زیر می توان خاک پوششی تهیه نمود:

1- خاک رُسی لوم + کود گاوی کاملاً پوسیده * به نسبت 1 : 1

2- خاک رُسی لوم + کود گاوی کاملاً پوسیده + کمپوست مصرف شده (2ساله) * به نسبت 2 : 1 : 1

3- پرلیت + کمپوست مصرف شده + خاک رُسی لوم * به نسبت 1 : 2 : 2

4- کمپوست مصرف شده + خاک رُسی لوم * به نسبت 1 : 4

5- ورمیکولایت (خاک وارداتی) + کمپوست مصرف شده + خاک باغچه (رُسی لوم) *به نسبت 1 : 2 : 2

** تذکر: چنانچه از خاک باغ در تهیه خاک پوششی استفاده می شود باید توجه نمود که خاک را از لایه سطحی مزرعه که محل فعالیت میکرواُرگانیسم های زیادی است برداشت ننمود بلکه لایه های تحتانی زمین برداشت نمود. در حدود 30 سانتیمتری زیر خاک

« شناسایی اصول ضدّ عفونی خاک پوششی »

به منظور از بین بردن عوامل زنده زیان آور از قبیل آفات، قارچها، نماتُدها، باکتریها و غیره لازم است خاک پوششی را ضدّعفونی کنیم. در مراکزی که استفاده از بخار آب گرم وجود دارد معمولاً خاک پوششی به مدت 6 ساعت با بخار آب در دمای 60درجه سانتیگراد پاستوریزه می شود. (همانند پاستورازیسیون کمپوست در سطح وسیع)

در سطح محدود می توان برای ضدّعفونی کردن خاک پوششی از فُرمالین و کلروپیکرین استفاده می شود. برای این منظور خاک پوششی را در لایه ای به قطر 15 سانتیمتر روی یک لایه صاف سیمانی پخش می نمایند و سپس فُرمالین 4% روی آن می پاشند ، مجدداً لایه دوم با همین ضخامت پخش شده و سطح آن را با پلاستیک پوشانده و به همان ترتیب لایه سوم و چهارم نیز فُرمالین پاشی می گردد و بلافاصله سطح آن با پلاستیک پوشانده می گردد پس از 2 تا 3 روز گاز فُرمالین کاملاً در لایه های خاک نفوذ کرده و آن را استریل می نمایند. معمولاً برای ضدّعفونی یک متر مکعب خاک پوششی حدود 600 تا 700 میلی لیتر فُرمالین 37% در 10 لیتر آب نیاز می باشد.

خاک پوششی که به وسیله فرمالین ضدّعفونی می شود باید فاقد هرگونه کلوخ و دارای رطوبت مناسب باشد.( نه زیاد خشک و نه دارای رطوبت زیادی که ذرات بهم بچسبند. )

در زمان پاستوریزه شدن درجه حرارت خاک پوششی باید بین 18 تا 24 رجه سانتیگراد باشد و پس از اتمام عمل استریل خاک باید کاملاً تهویه شود تا هیچ گونه اثری از گاز فرمالین در آن دیده نشود.

عملی ** خاک پوششی آماده جهت مصرف باید رطوبت کافی داشته باشد زیرا رطوبت زیاد در پخش یکنواخت خاک در سطح بستر ایجاد اشکال می نماید و کمبود رطوبت باعث بروز مشکل در پنجه دوانی و نفوذ قارچ در خاک پوششی می شود، چنانچه رطوبت خاک کم باشد با آب پاشی روی خاک رطوبت را به حد مطلوب می رساند.

برای اندازه گیری مقدار رطوبت کافی است مقداری خاک را بین دو انگشت شصت و سوّابه فشار داد، چنانچه خاک در اثر فشار دو انگشت به هم چسبید ولی هیچ گونه آبی از آن خارج نشد رطوبت مناسب است.

« آشنایی با مناسبترین زمان خاک دهی »

زمانی عمل خاک دهی روی بستر انجام می شود که مرحله پنجه دوانی قارچ کامل شده و مسلیوم قارچ حداقل 75% سطح بستر را اِشغال نموده باشد. مدت زمان پنجه دوانی بستگی به نوع، مقدار، کیفیت بذر مصرفی، کیفیت کمپوست و شرایط محیطی موجود متفاوت می باشد و معمولاً 14 روز طول می کشد لذا حدود 14 روز پس از عمل تلقیح بسترها می توان از خاک پوششی استفاده نمود. خاک پوششی معمولاً به قطر 3 تا 5 سانتیمتر روی بستر قارچ پخش می شود. ** چنانچه رطوبت محیط را نتوان در حد لازم تامین نمود قطر خاک پوششی را ضخیم تر در نظر می گیرند.** برای یکسانی قطر خاک پوششی در تمام سطح بستر ضروری است قبل از مصرف خاک پوششی سطح بستر کاملاً صاف و فشرده شود

« اصول مراقبت از بسترها پس از خاک دهی »

پس از خاک دهی باید شرایط لازم برای رشد و نفوذ مسلیوم قارچ در خاک پوششی فراهم شود که این شرایط عبارتند از :

1- تنظیم درجه حرارت در بستر در حدود 23 تا 25 درجه سانتیگراد

2- تامین رطوبت نسبی درون سالن در حد اشباح ›100درصد‹

3- تهویه مناسب

*تذکر: خاک پوششی همانند یک لحاف سطح بستر را می پوشاند از این رو ممکن است سبب افزایش درجه حرارت شود، لذا قبل از خاک دهی حرارت دورن بستر را 3 تا 5 درجه سانتیگراد باید کاهش داد.

• برای اندازه گیری دمای درون کمپوست باید دماسنج را در مرکز کمپوست فرو ببریم.

** پس از آنکه شبکه مسلیومی سطح خاک پوششی را کاملاً پوشاند باید شرایط را به نحوی تغییر داد تا قارچ برای تولید اندام باردهی تحریک شود. تولید محصول قارچ خوراکی به شدت تحت تاثیر شرایط محیطی موجود در سالن ها می باشد. پس از آنکه شبکه مسلیومی کاملاً سطح خاک پوششی را پوشاند حرارت داخل سالن را به مدت 2 روز به 16 تا 18 درجه سانتیگراد کاهش می دهیم و عمل تهویه با هوای آزاد صورت می گیرد در این مرحله اولین نشانه های تشکیل اندام باردهی با تشکیل مسلیوم های ضخیم که در بین قارچ کاران فرانسوی لامارکو معروف است شروع می گردد، پس از این مرحله اندام باردهی قارچ شبیه به ته سنجاق ظاهر می گردد. (مرحله ته سنجاق شدن یا پین هِید Pin Head ) که این مرحله معمولاً 25 روز پس از بذرپاشی اتفاق می افتدو در * شرایط خنک ممکن است تا 35 روز افزایش یابد.

سپس قارچ وارد * مرحله دکمه ای شدن می شود که این مرحله استراحتی بوده * و ممکن است قارچ در این مرحله برای 4 تا 6 روز هیچ رشدی نداشته باشد پس از آن رشد سریع کلاهک آغاز می شود. چنانچه عمل تهویه زودتر از موعد مقرر صورت گیرد و یا آنکه سطح خاک پوششی بیش از حد خشک باشد اندام های باردهی معمولاً در حد فاصل خاک و کمپوست تشکیل می شوند.

در هنگام هوادهی سالن ها اگر هوای کافی وارد سالن شود مقدار گاز کربنیک موجود در سالن کاهش یافته و تمامی اندام های باردهی قارچ به طور یکواخت رشد می نماید و مقدار محصول افزایش می یابد.

برعکس اگر هوادهی به صورت ناقص انجام شود رشد قارچ به صورت یکنواخت نبوده و اندام های باردهی در مراحل رشدی مختلف روی سطح بستر مشاهده می شود. *( در مرحله رشد بهترین درجه حرارت برای قارچ 18 درجه سانتیگراد می باشد ) و با کاهش درجه حرارت میزان رشد قارچ نیز کاهش می یابد.

« اصول برداشت محصول »

برداشت زمانی صورت می گیرد که کلاهک قارچ در حد مطلوب رشد کرده ولی باز ندشه باشد.

(تیغه ها مشخص نباشند در این زمان معمولاً سطح کلاهک پهن شده و قطر آن به 5/2 تا 8 سانتیمتر می رسد.)

در دمای 18 درجه سانتیگراد اندام باردهی قارچ طی 8 تا 10 روز به حداکثر رشد از نظر وزن و اندازه رسیده و آماده برداشت می شود و تولید و رشد اندام باردهی قارچ در مدت زمان 6 تا 8 هفته (42 تا 48 روز) طول می کشد. طی این مدت به تدریج اندام باردهی رشد کرده و طی چین ها متعدد باید برداشت شود، فاصله هر چین از چین قبل حدود 7 تا 10 روز است. در حد فاصل بین دو چین نیز معمولاً چند کلاهک بالغ ممکن است به وجود آید که می توان آن را برداشت کرد و پس از هر چین باید بستر آبیاری و طی مدت زمان رشد رطوبت خاک پوششی در حد اشباح نگه داشته شود.

( کمبود رطوبت نسبی باعث می شود قارچ چرمی شود و وزنش سبک شود.)

برای چیدن قارچ کمی کلاهک را به سطح بستر فشار داده و سپس به آرامی پیچ می دهند و به طرف بالا می کشند تا از خاک خارج شود چنانچه ذرات خاک و مسلیوم به کلاهک چسبیده باشد با یک کاتر تیز کلاهک را تمیز می نمایند. یک روش دیگر برای برداشت این است که کلاهک های رسیده را با یک کاتر تیز و استریل از سطح خاک بریده و جمع آوری می کنند * سپس به کمک کاتر بقایای گوشتی کلاهک (ساقه) که در خاک باقی مانده است را از خاک خارج می کنند.(چون باعث کپک می شود)

چاله های ایجاد شده در سطح بستر نیز دوباره با خاک پوششی استریل پر می شود پس از هر برداشت باید تمامی اندام های گوشتی قارچ یا اندام های باردهی که از بین رفته اند را از سطح بستر جمع آوری می کنیم

*( میزان محصول با کیفیت کمپوست و نحوه مدیریت سالن های تولید پرورش قارچ رابطه مستقیم دارد)

در کشورهای غربی که تکنولوژی پیشرفته در اختیار دارند میزان متوسط محصول بالغ بر 30 تا 40 کیلوگرم در مترمربع می باشد. در کشور ما میزان برداشت بسیار متغیر است به حدود 6 تا 20 کیلوگرم در مترمربع می رسد.

** از 1 تُن کاه خشک می توان حدود 5/2 تن کمپوست تهیه کرد که این مقدار کمپوست می تواند به طور متوسط 450 کیلوگرم قارچ برداشت کند.

135 کیلوگرم برداشت نامناسب است. معمولاً بیشترین محصول در چین های اول و دوم برداشت می شود و کاهش محصول در هر دو چین نسبت به چین قبل مشاهده می شود.

« اصول بسته بندی محصول »

قارچ محصول فوق العاده ظریف و حساسی است و پس از برداشت به تدریج کیفیت خود را از دست می دهد لذا برداشت، جابه جایی و نگه داری محصول باید با کمال دقت و مراقبت اجرا شود. وارد شدن هرگونه فشار و ضربه به قارچ باعث قهوه ای شدن کلاهک شده و بازارپسندی آن را به شدت کاهش می دهد.

به منظور حفظ کیفیت محصول رعایت نکات ذیل در هنگام برداشت محصول و پس از آن توصیه می شود:

1- در هنگام چیدن قارچ باید توجه داشت که به کلاهک فشار بیش از حد وارد نشود و از تماس بیش از حدّ دست با آن نیز خودداری شود.

2- بهتر است قارچها در هنگام برداشت مستقیماً در ظروف بسته بندی قرار گیرد و از تجمع محصول به صورت توده خودداری شود زیرا این عمل باعث وارد شدن فشار به لایه های زیرین محصول و صدمه دیدن یا قهوه ای شدن آن خواهد شد.

3- قبل از برداشت محصول از آبیاری بستر خودداری شود زیرا این عمل باعث پخش ذرات خاک بستر بر روی کلاهک قارچ و کثیف شدن آن می شود.

در ایران بیشتر قارچ به صورت تازه مصرف و مقدار کمی نیز به صورت کنسرو نگه داری و به بازار عرضه میشود. قارچ تازه بیش از 48 ساعت در حرارت 20 درجه سانتیگراد قابل نگه داری نیست(چون بیش از 70 درصد وزن قارچ را آب تشکیل داده است). اما می توان آن را به مدت 1 هفته در حرارت 4 درجه سانتیگراد نگه داری کرد. نگه داری قارچ در درجه حرارت بالا موجب خشک شدن، قهوه ای شدن، چرمی شدن بافت، باز شدن کلاهک و طویل شدن ساقه قارچ و در نهایت آلودگی با باکتری می شود، در این صورت بوی زننده از قارچ استشمام می شود. به منظور کاهش آثار حرارت و کمک به نگه داری قارچ معمولاً آنها را در بسته های پلاستیکی مخصوص بسته بندی کرده و سطح بسته توسط یک لایه پلی اتیلن (سلیفون) پوشیده می شود.

در ایران معمولاً قارچ به صورت فوق در بسته های 200 تا 400 گرمی در ظروف یکبارمصرف بسته بندی می شود و برای انجام تهویه مناسب معمولاً 4 تا 6 سوراخ کوچک در پوشش پلاستیکی ایجاد می شود

« قارچ چینی »

قارچ چینی قارچی است کاه دوست، که در مناطق معتدل و گرمسیری رشد می کند. این قارچ بر روی کاه و کلوش به ویژه کاه برنج رشد می کند. در مناطق روستایی که کاه و کلوش برنج وجود دارد نیز تولید قارچ به روشهای سنتی صورت گرفته و به عنوان یک محصول فرعی کشاورزان و روستائیان به حساب می آید.

این قارچ پس از پخته شدن دارای طعم و مزه بسیار مطبوعی است و به همین دلیل در کشورهایی که این قارچ تولید می شود مردم آن را بر قارچ دکمه ای ترجیح می دهند.

قارچ چینی قارچی است با رشد سریع که دارای ساقه گوشتی و کشیده به طول 3 تا 8 سانتیمتر بوده و کلاهک آن به رنگ خاکستری تیره می باشد. کلاهک تخم مرغی، استکانی با مرکز برآمده می باشد که رنگ آن تیره تر از حاشیه می باشد. دارای تیغه های مخفی و آزاد بوده که ابتدا سفید رنگ است و پس از رشد کامل به رنگ قرمز مایل به قهوه ای در می آید. ساقه قارچ حالت مخروطی شکل دارد که ابتدا سفت و گوشتی بوده و با گذشت زمان توخالی، خشک و فیبری می شود و رنگ آن قهوه ای کم رنگ در می آید.

در پایه ساقه کیسه ولوا بزرگ با حاشیه آزاد و زوائد مختلف دیده می شود که به تدریج قهوه ای رنگ می شود. قارچ متعلق به رده بازیدیومسیت، راسته آگاریکالز، خانواده آمانیتاسه و جنس ولواریلا می باشد.

گونه ای که در حال حاضر از این قارچ در بیشتر نقاط دنیا کِشت می شود ولواریلا ولواسه Volvarialla Volvaceao می باشد.

« تاریخچه قارچ چینی »

چینیان اولین افرادی بودند که بیش از 100 سال پیش موفق به تولید قارچ به روش مصنوعی شدند. روش پرورش قارچ احتمالاً از چین به سایر کشورهای مختلف منتقل شده و توسعه یافته است. در حال حاضر در بیشتر کشورها به ویژه کشورهای جنوب شرقی آسیا که مزارع برنج دارند تحت شرایط کنترل شده تولید می شود.

« بیماریهای قارچی »

در این زمینه 2 گروه بیماری به شرح ذیل از اهمیت خاصی برخوردارند.

· بیماریهایی که در اثر عوامل زنده ایجاد می شوند.

· بیماریهایی که در اثر اختلالات ژنتیکی و مطلوب نبودن شرایط محیطی در سالن های پرورش قارچ ظاهر می شود.

بیماریهای گروه اول نسبت به گروه دوم از اهمیت بیشتری برخوردارند و در صورت بی توجهی به آنها می توانند بخش عمده ای از محصول را از بین ببرند. عوامل زنده نیز از لحاظ وارد نمودن خسارت کیفی و کمّی بر محصول به دو دسته تقسیم می شوند:

1.موجوداتی که به صورت عامل بیماریزا(پاتوژن) مستقیماً به قارچ حمله کرده و از آن به عنوان میزبان و محیط رشد استفاده می کنند و سرانجام باعث از بین رفتن محصول می شوند، در این گروه قارچها باکتریها و ویروسها قرار می گیرند.

2.عوامل رقیب که با نابودکردن محیط رویشی به طور غیر مستقیم باعث بروز خسارت در قارچ می شود. بروز عوامل بیماریزا خصوصاً در مواقعی که بستر کشت ضدعفونی کامل نشده باشد و یا زمانیکه کشت درون کیسه ها به صورت فشرده انجام شود بیشتر است.

تفسیر و تعبیر علایم یک بیماری در تولید و پرورش قارچ دو عامل زیر است:

1. چگونگی رشد و توسعه محصول در زمان وقوع بیماری

2. راه ورود عوامل بیماریزا به محیط پرورش که با دانستن آن می توان به منبع آلودگی پی برد.

به طور کلّی 5 ناقل عمده برای آلودگی در محیط های پرورش قارچ باید در نظر داشت:

1.کارکنان سالنهای محیط کِشت

2. هوا

3. مواد استفاده در بسترهای کِشت

4. اِسپان

5. ابزار و تجهیزات مورد استفاده

بیماریهای اِسپان قارچ خوراکی:

1. اسپُرژیلوس Aspergillus 6. کلادُس پُریوم ClalosPorium

2. پِنی سِلیوم Penicillium 7. اپی کُکُم Epicocum

3. فوزاریوم Fusarium 8. هِلمین توس پُریوم HelminThosPorium

4. آلترناریا Alternaria 9. اسپُرین دونیما SporenDonema

5. نورُسپُرا Nourouspora

پراکنش عوامل مختلف بیماریزایی قارچی و کپک های رقیب به شرح زیر است:

1- عوامل قارچی که عمدتاً در کمپوست دیده می شوند. در این گروه کپک های سبز زیتونی، قارچهای رقیب کلاهدار، کپکهای سبز، پنی سیلیوم، آسپرژیلوس، کپک های زرد. و کپک های دیگر مانند موکُر Mucor و ریزُپُس Rhizopos وجود دارند.

2- عوامل قارچی که در خاک پوششی و کمپوست یافت می شود. این گروه شامل کپک سفید ، قهوه ای است

3- عوامل قارچی که در سطح یا داخل خاک پوششی یا در روی اندام های باردهی دیده می شود. در این گروه عواملی مانند عامل کپک دارچینی، عامل حباب خشک، عامل حباب تَر، عامل مولدهای بیماری تارعنکبوتی و عامل کپک صورتی وجود دارند.

بیماریها:

۱. بیماری قارچی وِرتِسلیومی (حباب خشک = جوش خشک):

علایم مشخصه این بیماری ظهور نقاط آب سُخته در روی کلاهک قارچ و تبدیل آنها به لکّه هایی به رنگ قهوه ای مایل به خاکستری است. اگر آلودگی در مراحل اولیه رشد قارچ صورت گیرد باعث بدشکلی کلاهک و کاهش بازارپسندی می شود. در مراحل پیشرفته بیماری کلاهک قارچ چروکیده شده و بافت آن حالت چرمی به خود می گیرد. منابع اصلی آلودگی اولیه را بقایای کمپوست اطراف سالنها یا اسپُر موجود در فضای سالن محل رشد و پرورش قارچ تشکیل می دهند. اندام های آلوده کننده قارچ ممکن است به وسیله ترشحات آب آبیاری روی کلاهک قارچ قرار گیرد و به وسیله مگس ها و حشرات دیگر به سایر نقاط بستر منتقل شود. رشد و نمو این بیماری در حرارتهای بالاتر از 28 درجه سانتیگراد حاصل می شود، تهویه نامناسب، رطوبت نسبی بالا توسعه بیماری را افزایش می دهد به منظور جلوگیری از آلودگی قارچهای سالم باید بلافاصله پس از چیدن قارچهای آلوده را از بین برد. در صورت رعایت کامل بهداشت زراعی و مشاهده بیماری در بسترها حرارت سالن را به کمتر از 14 درجه سانتیگراد کاهش می دهیم.

2. بیماری قارچی دُنبلان کاذب: این بیماری بیشتر اوقات به عنوان رقیب قارچ خوراکی به شمار رفته است تا به عنوان یک قارچ انگل. معمولاً مسلیوم قارچ به صورت توده ای پنبه ای شکل در سطح بستر قارچ در سالنها دیده می شود. این توده پنبه ای شکل به سرعت افزایش حجم پیدا کرده، به رنگ صورتی متمایل به قهوه ای در می آید و به شکل اندامی چروکیده و رویشی شبیه به مغز گاو یا دنبلان را پیدا می کند. در بسترهای آلوده بوی نامطبوعی استشمام می شود. کاهش چشمگیری در میزان محصول به خصوص در نقاط آلوده بستر دیده می شود، مهمترین روش کنترل این بیماری پیشگیری است. افزایش رطوبت بسترها و حرارت بالاتر از 20 درجه سانتیگراد بعد از مصرف خاک پوششی و تهویه کم همراه با رطوبت نسبی بالا.

3. بیماری قارچی سفیدک (تارعنکبوتی): مسلیوم قارچ به صورت پوشش رویشی سفید رنگ ابریشمی روی سطح خاک پوششی بسترها را می پوشانند. مسلیوم قارچ در سطح خاک پوششی به هر طرف گسترش یافته و در مسیر حرکت خود تمام سطح بسترها را می پوشاند. مسلیوم مُسِن و پیرتر از حالت ابریشمی به صورت پوشش سفید رنگ تغییر حالت می دهد. قارچ های مورد حمله رنگ خود را از دست داده و حالت آبکی فرم پیدا می کند. عمده ترین منبع آلودگی اولیه این بیماری خاک پوششی است. بنابراین پاستوریزاسیون دقیق خاک پوششی بسیار ضروری است. در فواصل زمانی متعدد که بیماری در سالن ها ظاهر می شود خاک پوششی و نقاط آلوده باید به وسیله فُرمالین ضدعفونی شود. معمولاً عملیات ضدّعفونی سرعت پیشرفت بیماری را کاهش داده یا از آن جلوگیری می کند.

4. بیماری قارچی حباب تر (جوش تَر): مهمترین علایم این بیماری گسترش یا توسعه بافت مزمحل شده بر روی اندام باردهی که در ابتدا سفیدرنگ و پنبه ای بوده و با گذشت زمان به رنگ قهوه ای در می آید.

5. قارچهای هرز یا رقیب: گروه زیادی قارچهای هیفومسیت که به اصطلاح کپک نامیده می شود، بر روی بسترهای قارچ مشاهده می شوند این قارچها در سالن های پرورش بسیار بوده و عمدتاً به نام قارچهای رقیب یا هرزه نامیده شدند، این قارچها از نظر سرعت جذب مواد غذایی و قدرت تطبیق با شرایط اکولوژیکی قارچ خوراکی برتری داشته و می تواند به سرعت بر روی بستر مستقر شوند و یا اینکه مستقیماً از رشد مسلیوم قارچ خوراکی جلوگیری کند. با جذب مواد غذایی و در نتیجه محصول به طور غیر مستقیم کاهش می دهد.

از مهمترین قارچهای هرز می توان به موارد زیر اشاره کرد:

الف- کپک قهوه ای: مسلیوم قارچ به صورت توده سفید رنگ بر روی سطح خاک پوششی و کمپوست بسترها دیده می شود. در نقاط آلوده خاک پوششی قارچ خوراکی قادر به رشد نبوده و در نتیجه محصول کاهش پیدا می کند.

ب- کپک سبز و آبی: با ترشح مواد سمّی از تولید قارچ خوراکی در نقاط آلوده جلوگیری می کند.

ج- کپک سبز زیتونی: این قارچ عمدتاً بر روی کمپوست رشد می کند و هرگز در روی خاک پوششی به رشد و نمو نمی پردازد. این کپک به وسیله تولید اندام های باردهی سبز زیتونی خود که به اندازه نخود و دارای زوائد فراوانی است قابل تشخیص و شناسایی می باشد.

د- کپک آتشی: بعد از ضدّعفونی سالنها چنانچه کمپوست مصرف شده در اطراف یا در سالنها برای مدتی باقی بماند افزایش می یابد و مسلیوم در ابتدای رشد به رنگ سفید کرمی است. اما به زودی رنگ نارنجی به خود می گیرد. اگر باعث آلودگی شود کنترل آن بسیار مشکل است.

هـ- قارچهای هرز کلاهک دار: این قارچ در کمپوست با ساقه های دراز و کلاهک های نازک دیده می شوند و به صورت یک توده سیاه رنگ تبدیل می شوند. قارچهای مذبور یا خارج کردن مواد غذایی از کمپوست برای کسب مواد غذایی با مسلیوم قارچ خوراکی رقابت می کنند و بدین ترتیب باعث عدم رشد اسپان و کاهش عملکرد می شود. اسپُرهای آن به وسیله جریان هوا پخش می شوند و کمپوست را اشغال می کنند.

« بیماریهای باکتریایی »

در اثر بالا بودن رطوبت نسبی بیش از 80% و دمای 16 تا 25 درجه سانتیگراد به سرعت باعث این بیماری می شود و در نهایت موجب تقلید کمیت و به خصوص کیفیت می شود.

مهمترین بیماریهای باکتریایی:

1. بیماری لکه قهوه ای قارچ خوراکی: عامل بیماریزای این بیماری باعث ایجاد لکه های زرد کمرنگ بر روی کلاهک و پایه می شود، لکه با گذشت زمان قهوه ای تیره و شکلاتی می شوند.

2. بیماری لکه باکتریایی تیره: در اثر این بیماری لکه های روی کلاهک و حتی ساقه به شکل فرورفته یا حالت لزج ظاهر می شود.

3. بیماری تیغه های اشک ریز

4. بیماری مومی شدن قارچ

راههای انتقال بیماری:

1. منابع اولیه آلوده کننده ( خاک پیت، سنگ آهک، سنگ گچ )

2. منابع ثانویه‌شان کلاهک‌های بیمار، دستها و کفشهای کارگران، سبدها، چاقوها (کاترها)، مگس‌ها و کنه‌هایی که به عنوان آفت محصول قارچ می‌باش

« بیماریهای ویروسی »

مجموعه‌ای از چند ویروس موجب بیماری خطرناک در قارچ خوراکی می‌شود که تحت نامهای بیماری قهوه‌ای، بیماری ساقه آبکی، بیماری X و بیماری خشکیدگی قارچ در منابع گزارش شده است. این بیماری موجب خسارت شدید به محصول قارچ در بسترها می‌شود. معمولاً ساقه قارچ بیمار در اثر بیماری کشیده و قارچ به شکل چوب طبل یا بشکه‌ای شکل در می‌آید. . کلاهک قبل از موعد باز می‌شود. باید توجه داشت که باز شدن قبل از بلوغ تیغه‌های کلاهک قارچ و دراز شدن ساقه قارچ ممکن است در اثر عوامل زیست محیطی و زراعی نیز به وجود آید.

بیماری ویروسی ممکن است علائم مشخصی نداشته باشد اما کاهش میزان محصول در واحد سطح شاید بهترین و مشخص‌ترین علامت بیماری باشد. ویروس باعث ضعیف شدن و کاهش مسلیوم قارچ می‌شود. انتقال ویروس‌ها از طریق اسپُراسپان به راحتی صورت می‌گیرد. لاروها، زنبورها و کنه‌ها به عنوان ناقلان ویروسهای قارچ خوراکی در منابع گزارش شده‌ان

روشهای کنترل بیماری:

الف- دستکاری شرایط محیطی: هوادهی صحیح و اجرای دقیق آبیاری (رطوبت)، کنترل حرارت، رطوبت و غلظت Co2

ب- روش فیزیکی: پاستوریزاسیون خاک پوششی به وسیله بخار آب و اشعه تابی با طول موج کوتاه.

ج- مبارزه شیمیایی: استفاده از سمّ پُرُکُلوراز مَنگَنِز و کاربرد مواد کُلُردار.

د- کنترل بیولوژیکی: به کارگیری باکتریهای آنتاگونیست علیه بیماری لکه قهوه ای. در مبارزه بیولوژیک باید هیچ مانعی برای باکتریهای آنتاگونیست وجود نداشته باشد. با یکبار مصرف باکتریهای آنتاگونیست در خاک پوششی کنترل قابل قبولی را بدست می آورد، باکتریهای آنتاگونیست برای قارچهای خوراکی مضر نبوده و مقدار محصول را کاهش نمی دهند، سازگاری با سایر روشهای کنترلی دارد

« بیماری فیزیولوژیکی »

بیماری تاج خروسی: در این بیماری اسپُرُُفُر (اسپرهایی که وجود دارند) حالت غیرعادی پیدا می کند، تیغه ها کوچک شده و در روی سطح کلاهک قارچ تشکیل می شود و یا در هین تغییر شکل دادن حالت باز مثل تاج خروس پیدا می کند. این بیماری عمدتاً در اثر ورود حاصل از سوزاندن روغن و ذغال در اطراف سالنها به وجود می آید. چنانچه کلاهک قارچ در مراحل اولیه تشکیل در معرض بخار یا گازهای ناشی دُز بالای قارچ کُش از مصرف قارچ کش ها یا گازهای ضدّعفونی کننده قرار گیرد نیز دچار تغییر شکل خواهد شد، زیرا این مواد سبب اختلال در رشد کلاهک و تیغه ها می شو

« آفات »

۱. مگس ها: معمولاً در روی کمپوست خاک پوششی یا در روی قارچهای خوراکی تخم ریزی می کنند و در شرایط طبیعی تخم ها در مدت 4 تا 5 روز تفریخ شده و تبدیل به لارو می شود. لاروها با تغذیه خود دالانهایی درون ساقه و کلاهک قارچ به وجود می آورند. سپس به درون خاک پوششی نفوذ کرده و در داخل خاک پوششی و کمپوست تبدیل به شفیره می شود. مگس بالغ خسارت چندانی به بار نمی آورد اما می تواند به عنوان ناقل قارچ حباب تر یا حباب خشک، عامل لکه باکتریایی و کنه ها عمل کند. خسارت عمده به وسیله لارو مگس در بسترها بیشتر گزارش می شود و باعث کاهش ارزش اقتصادی آن می شود.

2. زنبورها: بعضی از گونه های زنبور مهمترین آفات قارچهای خوراکی به حساب می آیند. لارو این زنبورها مسلیومهای موجود در کمپوست را کاملاً از بین می برند، همچنین با تغذیه از کلاهک ها در آنها ایجاد دالانهای متعدد می کند. زنبورهای بالغ با نفوذ نور غیر مستقیم خورشید به درون سالنها شروع به تخم ریزی نمایند.

3. کنه ها: کنه ها می توانند خسارت چشمگیری به بذر موجود در کمپوست بزنند، علاوه براین با تغذیه از قارچ باعث ایجاد حفره هایی در سطح قارچها می شوند. کنه ها معمولاً همراه کاه و کلوش ، کود مرغی، و خاک پوششی پیت و یا به وسیله کمپوستهای غیر استاندارد وارد سالنها می شوند. کنه ها با تغذیه از مسلیوم قارچ خسارت شدیدی وارد می کنند و همچنین کنه ها ناقل ویروسهای قارچ خوراکی می باشند. شرایط غیرهوازی، افزایش رطوبت نسبی بسترها شرایط را برای گسترش و افزایش جمعیت کنه ها فراهم می نماید.

4. نماتُدهای انگل: 3 دسته نماتد معمولاً در محیط های پرورش قارچ خوراکی مشاهده می شود عبارتند از

الف- نماتُدهای ساپروفیت (نماتُدهای آزاد) ب- نماتُدهای شکارچی ج- نماتُدهای انگل

نماتُد انگل خسارت شدیدی به محصول وارد می کند و باعث کاهش رشد مسلیوم قارچ در کمپوست و بروز آلودگی ثانویه به وسیله باکتریها می شود. در صورتیکه خاک پوششی یا کمپوست پاستوریزه نشده باشد خسارت شدیدتر می شود.

« کنترل آفات و بیماریها »

استفاده از قارچ کُش ها، باکتری کُش ها آب کُلُردار و حشره کُش ها در کنترل آفات و بیماریهای قارچ خوراکی موضوعی کاملاً اختصاصی است. زیرا میزبان و هم پاتوژن هر دو میکرواُرگانیسم هستند، تعداد نسبتاً کمی از ترکیبات شیمیایی اختصاصی می باشند.

عمده ترین حشره کُش های مورد استفاده عبارتند از :

• دیازنون

• مالاتیون

• لِندین

• سِوین – اسم تجاری ( کارباریل ) – برای مبارزه با حلزون و کرم برگ خوار

• تیونازین

• آترازول

• پِری میفوس مِتیل

• گوزاتیون

که در ضدعفونی سطح بسترهای کمپوست و کنترل حشرات به کار می رود.

کنه کُش ها:

• نیسرون

• آبامِکتین

• نئورون – اسم ایرانی ( برو مو پُروپیلات )

• اورتوس بسیار خوب است

• تترادیفون

قارچ کُش ها:

• زینِب

• کاپتان

• مانکوزب

• بنومیل

• کاربندازیم ( باوِستین )

• مانِب

• کار بکسین

• تیابندازول

• پُرُ کُلُراز منگنز

و غیره قارچ کش می باشند که در کنترل بیماریهای قارچی مورد استفاده قرار می گیرند.

کُلُرین یک باکتری کُش قویع و مفید برای کنترل لکه باکتریایی مورد استفاده قرار می گیرد.

*********************************************************************

و حرف آخر  معرفی قارچ های جادویی یا توهم زا است که روی سیستم اعصاب شخص مصرف کننده تاثیرات مخرب شدیدی به جا می گذارد. در زیر اطلاعاتی در خصوص این گونه از قارچ ها داده شده است.

دهها گونه قارچ سیلوسیبین (Psilocybin ) یا اصطلاحا قارچ سحر آمیز (Magic Mushroom) وجود دارد که عمدتا به اقسام سیلوسیب، پانائلوس و کوپلاندیا تعلق دارند. تاثیرات خوردن آنها مشابه یک پرواز(Trip ) کوتاه مدت LSD است و تغییرات عمده فیزیکی، بصری و ادراکی را موجب می شود.

تقریبا تمام قارچهای حاوی سیلوسیبین، قارچهای کوچک قهوه ای یا زرد رنگ هستند که براحتی می توانند با بسیاری از انواع قارچهای وحشی غیر قابل خوردن و سمی اشتباه گرفته شوند. این مساله شناسایی آنها را مشکل و خطرناک می کند. مشخصه عمده اکثر قارچهای سیلوسیبین( و البته برخی قارچهای سمی) این است که هنگام در دست گرفتن، کبودی آبی رنگی پیدا می کنند.

دوز تفریحی مصرف آنها بسته به گونه و قدرت شخصی بین 0.5 تا 5 گرم قارچ خشک شده است که حدودا معادل ده برابر این مقدار از قارچ تازه می شود.

عمده تاثیرات قارچها از ترکیبات آلکالوئیدی فعالی که در آنها موجود است، ناشی می شود. رایج ترین این آلکالوئید ها سیلوسیبین، سیلوسین و تریپتامین های روانگردان دیگر است که ساختاری مشابه سرتونین (Serotonin ) دارند. سرتونین یک تنظیم کننده قدرتمند حال، وضعیت ذهنی و آگاهی است که بطور طبیعی در بدن تولید می شود. سیلوسیبین نسبت به سیلوسین ترکیب پایدارتری است ولی پس از خورده شدن به سیلوسین تجزیه می شود که مسئول تاثیرات توهم زایی است.

قارچهای حاوی سیلوسیبین در بسیاری از نقاط جهان بصورت وحشی می رویند. بسیاری از این گونه ها بسادگی قابلیت کشت توسط انسان را دارند. اکثر قارچهای مصرفی برای تفنن، بصورت کاشت شده هستند نه انواعی که بطور وحشی از طبیعت چیده شده باشند.

طبق طبقه بندی سال 1971 سازمان ملل متحد، قارچهای سیلوسیبین، مواد فهرست اول (Schedule 1 ) به حساب می آیند. موادی که در فهرست اول طبقه بندی شوند، دارای پتانسیل بالای سوءاستفاده و اعتیاد فرض شده و هیچ اثر درمانی و پزشکیی برای آنها به رسمیت شناخته نمی شود.( این طبقه بندی مورد انتقاد گسترده قرار گرفته است زیرا قارچها مواد سبک با پتانسیل بسیار پائین برای سوء مصرف هستند.) کشورهای متعهد، وظیفه دارند استفاده از این مواد را به تحقیقات علمی و پزشکی تحت شرایط شدیدا مراقبت شده محدود کنند. قوانین ملی اکثر کشور ها با توجه به این فهرست تنظیم شده است؛ در اختیار داشتن و مصرف سیلوسیبین و سیلوسین تحت همه شرایط ممنوع است و مجازاتهای قانونی سنگین به دنبال دارد.

تاریخچه: قارچهای سیلوسیب از چندین هزار سال پیش توسط بومیان آمریکای مرکزی و جنوبی برای ارتباطات روحانی، پیش گویی و شفا بخشی استفاده می شده است، بطوریکه آزتک ها به آن قارچ خدا و قارچ عجایب نام داده بودند.. اروپائیان اولین بار در قرن شانزدهم توسط نوشته های یک کشیش اسپانیایی که مصرف آنها را توسط آزتک ها گزارش کرده بود، با آن آشنا شدند.

 در سال 1955 واسون اولین فرد غربی بود که بطور جدی در زمینه قارچهای روانگردان به تجربه پرداخت و مقاله ای در باره آن در مجله life به چاپ رسانید. در سال 1956 آلبرت هافمن (مخترع LSD ) سیلوسیبین و سیلوسین را بعنوان ترکیبات موثره قارچها کشف کرد. تیموتی لیری (Timothy Leary ) تحت تاثیر مقاله واسون به مکزیک سفر کرد تا خود، قارچها را تجربه کند و پس از بازگشتش به دانشگاه هاروارد، "پروژه سیلوسیبین هاروارد" را آغاز کرد که به ترویج مطالعه روانی و روحانی سیلوسیبین و دیگر مواد توهم زا می پرداخت. در دهه 70 با توجه پر طرفدار شدن آن، گونه های مختلفی از این قارچها از آسیا، اروپا و آمریکا جمع آوری شد و کتابهایی راجع به نحوه کاشت انبوه آنها منتشر شد.

در دسترس بودن نسبتا آسان قارچ سیلوسیب از انواع وحشی گرفته تا گونه های کشت شده، آن را به یکی از رایج ترین مواد توهم زای مورد استفاده تبدیل کرده است. تاثیرات قارچ بین 30 دقیقه تا 2 ساعت پس از مصرف ظاهر می شود و اثر عمده آن بین 4 تا 6 ساعت باقی می ماند. برای بسیاری افراد، 2 تا 6 ساعت دیگر هم طول می کشد تا کاملا به حالت نرمال باز گردند، ولی تاثیرات در این زمان آن قدر قوی نیست که جزو یازه پرواز به حساب بیاید.

در مراحل آغازین، قارچها معمولا نوعی حالت غیر قابل توضیح مثل اضطراب یا انتظار بوجود می آورند. ممکن است در بدن احساس انرژی کنید و حس کنید که چیزها متفاوت از همیشه هستند. با سنگین شدن تاثیرات، تغییرات ادراکی گسترده ای ممکن است پیش آید؛ تحریک ذهنی، منظر ها احساسات و بینش های جدید، هیجانات متغیر، خنده زیاد، گیجی و احساس سوء ذن. مصرف کنندگان پیشرفته تر ممکن است در مصرف قارچ بدنیال آگاهی روحی یا حس درک جهانی باشند. تصورات با چشمهای بسته تحت تاثیر قارچ های سیلوسیبین بسیار رایج است و در دوزهای بالاتر حتی با چشمهای باز هم تصاویر دیده می شوند.

یک تلقی غلط رایج حتی در محیطهای تخصصی این است که اثرات تجربه شده با سیلوسیبین بدلیل طبیعت مسموم کننده آن است در حالیکه انستیتوی ملی ایمنی و سلامت آمریکا، آن را در درجه مسمومیت پائینتری نسبت به آسپرین طبقه بندی کرده است. تجربه قارچها معمولا ماهیتی درونی دارد و همراه با اجزای سمعی و بصری قوی است و تاثیرات ممکن است از نشاط آور تا غم بار متفاوت باشند.بهمچنین ممکن است حتی در دوزهای بالا هم کوچکترین تاثیری احساس نشود. به مانند بسیاری از مواد روانگردان، تاثیرات قارچها غیر قابل پیش بینی و وابسته به فرد مصرف کننده است. قارچها می توانند(با درجه پائینتری نسبت به LSD ) تغییرات قوی و موقتی در تجربه فرد از حیات و واقعیت ایجاد کنند. این می تواند بخصوص در دوزهای بالاتر، تجربه روانگردانی قدرتمندی باشد که بطور قابل توجهی بستگی به تجربیات قبلی، وضعیت فکری و احساسی فرد و محیط اطراف او دارد. رویداد های ناخوشایند جسمی و روانی در روزهای قبل از یک پرواز قارچ، می تواند تبدیل به پریشانی و ضربه روحی جدی در حین پرواز شود. یک محیط آشنا و راحت می تواند اجازه یک تجربه دلپذیر را بدهد در حالیکه یک محیط منفی به احتمال زیاد منجر به یک پرواز بد (Bad Trip ) خواهد شد. مثلا مردم قبیله مازاتک قبل از یک "جستجوی بینش" (تجربه با قارچ) خود را بوسیله خودداری از مصرف گوشت، تخم مرغ، الکل و روابط جنسی بمدت چهار روز پاک و خالص می کنند؛ تجربه همیشه در محیط تاریک و بسته ای انجام می شود که هیچ کس حق ورود و خروج از آن را تا زمان مشخصی ندارد. طرفداران مدرن روانگردانها معمولا از اصطلاح "بار سفر بستن" استفاده می کنند که به معنی وارد کردن اطلاعات به مغز مانند مطالعه یک کتاب فلسفی یا درگیر شدن در یک نوشته یا فیلم تفکر برانگیز در روزهای قبل از یک تجربه است.

در سال 2006 دانشگاه جان هاپکینز تحقیق دو سو کور و تصادفیی را در مورد تاثیرات روحانی قارچهای سیلوسیبین انجام داد. این مطالعه شامل 36 فرد تحصیل کرده می شد که هرگز هیچ نوع ماده روانگردانی مصرف نکرده بودند و همه، جهت گیریهای روحانی و مذهبی مشخص داشتند. متوسط سن مصرف شرکت کنندگان 46 سال بود و آنها در بازه های 8 ساعته تحت تاثیر قارچ سیلوسیبین در آزمایشگاه مطالعه می شدند. یک سوم از شرکت کنندگان گزارش دادند که این تجربه، مطلقا مهم ترین تجربه روحانی در کل زندگیشان بوده است. این مطالعه همچنین مشخص کرد که حدود یک سوم از آنها ترس قوی و احساسات ناپایدار پارانویا را در حین آزمایش تجربه کرده بودند. بیش از دو سوم شرکت کنندگان آن را در میان 5 تجربه مهم معنوی سراسر زندگیشان ارزیابی کردند. دو ماه پس از انجام آزمایش، 79 درصد از شرکت کنندگان، افزایش رضایت و بهزیستی در زندگیشان گزارش کردند؛ خانواده، دوستان و اقوامشان نیز این مساله را تایید کردند. ( تحقیقات مشابهی در دهه 70 توسط پروژه سیلوسیبین هاروارد روی اساتید و دانشجویان دانشگاه هاروارد و طلاب مدرسه دینی انجام شده بود که نتایج مشابهی در بر داشت.)

قارچها نه از نظر جسمی و نه از لحاظ روانی اعتیاد و وابستگی ایجاد نمی کنند. در واقع معمولا پس از یک تجربه قارچ تا چند وقت فرد اشتیاقی به مصرف دوباره احساس نمی کند. قارچها دوره تحمل (Tolerance ) کوتاهی دارند و استفاده از آنها تا دو روز پس از استفاده اول، منجر به تجربه ای کاهش یافته و ضعیف می شود. ولی این اثر تحمل در عرض یک هفته از بین می رود.

تاثیرات: توهم خوشی و بهبود حال - خنده و سرگیجه –  توهم تفکر عمیق فلسفی یا خلاقانه – اعمال و سرگرمیهای معمولی جذابتر بنظر می آیند- توهم بینش و فراست – توهم تجربیات روحانی متحول کننده زندگی – حس سنگین حیرت و شگفتی – حس توهم مهمل نمایی هنجارها و تغییر عمیق روان - احساس حساسیت بیشتر – تغییرات کلی در آگاهی – تغییر در ادراک زمان و اتساع زمان – حس کند شدن گذشت زمان – حساسیت بیشتر به نور – الگوهای رنگین کمانی و ستاره ای اطراف نورهای نقطه ای – تصورات با چشمهای بسته (دوز های متوسط به بالا) - رخوت و خواب آلودگی - اتساع مردمک چشم – حس انرژی یا همهمه در سیستم عصبی یا اندام بیرونی بدن – زنده شدن خاطرات و قابلیت بهبود یافته تمرکز روی آنها- از دست دادن احساس مرز بین خود و جهان اطراف و ایجاد نوعی وحدت جهانی(دوزهای بالا) – حس ارتباط با قدرتهای بالاتر. بطور کلی قارچها اجازه می دهند تا آن تفکراتی که معمولا توسط فیلتر های طبیعی مغز منحرف می شود، تقویت و بزرگنمایی شود و ایده ها و احساساتی که بهمراه چنین تفکراتی جریان می یابند اجازه ظهور پیدا کنند، این می تواند بسته به نوع تفکرات، خوب یا بد به حساب آید.

اثرات منفی : احساس ترس شدید – سر درد پس از تمام شدن اثر قارچ – تهوع، نفخ و ناراحتی معده و روده بخصوص هنگامی که قارچ بصورت خام خورده شود(بسیار رایج) – درجات متفاوتی از اضطراب – سرگیجه و آشفتگی – احساس سبکی سر یا غش کردن (در موارد افت فشار خون ) – تسریع یا بر انگیختن بیماریهای موجود یا خفته روانی – مختل کردن حافظه فعال.

احتیاط شدید در مصرف قارچ های توهم زا:

 به هیچ وجه رانندگی نکنید و از ماشین آلات سنگین و پیچیده  استفاده نکنید.شک نکنید که توهم تولیدی ناشی از این قارچ ها برای شما و اطرافیانتان حوادث تلخ و جبران ناپذیری به بار خواهد آورد.فریب تبلیغات شدید این قارچ ها را نخورید. تمام کسانی که با توهم روشنایی و روشن بینی به این قارچ ها روی آوردند ، چیزی جز توهم محض نصیبشان نشده است.

استفاده از قارچهای حاوی سیلوسیبین هنگامی که تحت تاثیر MAOI (موادی که در بعضی داروهای ضد افسردگی وجود دارد) هستید، می تواند اثر قارچ را تشدید کند. قبل از مصرف در مورد آن تحقیق کنید.

افرادی که در میانه تحولات احساسی یا روانی در زندگی روزمره خود هستند باید در مصرف روانگردانها (مثل قارچ) احتیاط کنند چون ممکن است مشکلات بیشتری برایشان بوجود آورد.

افرادی که سابقه خانوادگی اسکیزوفرنی دارند یا در مراحل اولیه بیماری روانی هستند باید شدیدا محتاط باشند چون قارچها مشکلات ذهنی و روانی خفته را بر می انگیرند

 

***********
چرا قارچ؟
به چند دلیل ضروری است که همه خانواده ها کشت قارچ را به صورت جدی حتی برای یکبار هم که شده تجربه کنند و آن را به تمام اعضای خانواده خود آموزش دهند.

دلیل اول: قارچ یک جایگزین مناسب برای گوشت در مواقع جنگ ، بحران های غذایی ، شیوع بیماری های لاعلاج و همه گیر بین پرندگان و دام ها ، شرایط دشوار مالی و اقتصادی خانواده و خلاصه کلام سریع ترین منبع دستیابی به پروتئین در شرایط سخت و جانکاه است. قارچ رامی توان هر جایی به عمل آورد و مواد اولیه مورد نیاز قارچ (کاه و کلش گندم و یا برنج و نیشکر و ...) به طور فوق العاده ارزان و در واقع رایگان در همه جا موجود است. جالب است بدانید در شرایط سخت و جانکاه جنگ در افغانستان و در طول زلزله اخیر پاکستان بسیاری از خانواده ها در داخل حیاط منزل و حتی در گودال هایی که روی آنها نایلون کشیده بودند به تولید قارچ و تامین مواد غذایی مورد نیاز خانواده و حتی درآمد زایی مشغول بوده و هستند و از این روش ضمن جبران فقر غذایی کل خانواده و بسیاری از افراد فامیل و همسایگان منبع درآمدی عالی نیز برای محله خود ایجاد نموده اند.

دلیل دوم: کشت نوع قارچ صدفی بسیار ساده است وفقط با یکبار تماشای فیلم می توان بدون نیاز به هیچ متخصص و مشاوری فورا در هر جایی از منزل به تولید و تکثیر آن اقدام کرد. بعد از یک ماه قارچ ها به بار می نشینند و برداشت محصول شما در کمتر از چهل روز آغاز می شود. قارچ همانگونه که از نامش پیداست فوق العاده سریع رشد می کند و شما در مقابل سرعت برداشت محصول حیرتزده خواهید شد. حجم محصول تولیدی با رعایت اصول ارائه شده در فیلم های آموزشی آنقدر بالا خواهد بود که قادر خواهید بود درکنار فروش محصول تازه با منفعتی عالی در بازار ، نسبت به تولید محصولات جانبی مانند ترشی قارچ ، مربای قارچ و پودر قارچ و هزاران محصول جانبی پر سود و پردرآمد دیگر نیز اقدام نمائید و از این مسیر به سود تزایدی و عالی دست یابید.

دلیل سوم: در فرآیند کشت قارچ هیچ ضرری متوجه شما نخواهد شد. در بدترین شرایط در همان برداشت اول سرمایه گذاری شما که بسیار کم است جواب می دهد و حتی کمپوست های مصرفی(به دلیل غنایی فوق العاده مواد غذایی ) نیز توسط صاحبان گلخانه ها و باغداران و نیز دامداران به قیمت بالا از شما خریداری می شود. با توجه به وفور فوق العاده بستر و مواد اولیه موجود در سراسر ایران و ارزان تمام شدن فوق العاده تولید قارچ در ایران ،در کشورهای حاشیه خلیج می توان به راحتی پودر خشک شده قارچ را تا پنج برابر قیمت تمام شده عرضه نمود.

و دلیل چهارم و مهم ترین دلیل آنکه شما در کشت قارچ از وقت اضافی و به ظاهر غیر قابل استفاده خود و تمام اعضای خانواده برای درآمد سازی عالی کمک می گیرید و در حقیقت به عنوان شغل دوم ( و چه بسا شغل اصلی) منبعی عالی برای تامین نیاز مالی و غذایی خانواده خود ایجاد می کنید.

با کمک درس های ارائه شده در این مجموعه می توانید به راحتی شخصا و بدون نیاز به معرف در آزمون های مربوطه شرکت کنید و گواهینامه لازم را دریافت کنید.

********
یک مقایسه ساده

قیمت تمام شده 1 کیلو گندم:50 تومان

قیمت تمام شده 1 کیلو قارچ :400 تومان

قیمت خرید 1 کیلو گندم : 300 تومان

قیمت خرید 1 کیلو قارچ : 1000 تومان

سود خالص از فروش هر کیلو گندم : 250 تومان

سود خالص از فروش هر کیلو قارچ : 600 تومان

مدت تولید 1کیلو گندم :6 ماه

مدت تولید 1کیلو قارچ :20 روز

مقدار زمین مورد نیاز برای 1 کیلو گندم : 3 متر


مقدار زمین مورد نیاز برای 1 کیلو قارچ :0.1 متر

حال چرا کشاورزان ما در مقیاس کم قارچ تولید نمی کنند؟
تولید قارچ در مناطق شهری و روستائی چرا صورت نمی گیرد؟